Bệnh thận đái tháo đường : Triệu Chứng , Điều Trị và Phòng Ngừa

BỆNH THẬN ĐÁI THÁO ĐƯỜNG LÀ GÌ?

Thận giúp loại bỏ lượng nước dư thừa và độc tố từ các quá trình chuyển hóa, cùng với nước tiểu đem thải ra ngoài như qua một bộ lọc, thận điều chỉnh lượng muối trong cơ thể, giúp kiểm soát huyết áp và giải phóng các loại hormone khác nhau. Bệnh thận đái tháo đường (bệnh thận tiểu đường) là tổn thương thận do bệnh tiểu đường.

Có lượng đường huyết cao do bệnh tiểu đường có thể làm hỏng phần lọc máu của thận. Bộ lọc bị hỏng trở nên ‘rò rỉ’ và cho phép protein vào nước tiểu của bạn.

Đối với một số người, bệnh thận đái tháo đường có thể phát triển thành suy thận. Tuy nhiên, hầu hết những người mắc bệnh tiểu đường không phát triển bệnh thận mà tiến triển thành suy thận.Bệnh thận đái tháo đường là một nguyên nhân chính của bệnh thận mãn tính và suy thận giai đoạn cuối (ESRD)

NGUYÊN NHÂN

Nephron là đơn vị cấu tạo và chức năng cơ bản của thận, là những cấu trúc nhỏ lọc chất thải từ máu, tình trạng đường trong máu cao và đào thài cùng với nước tiểu sẽ làm tổn thương các mạch máu nhỏ trong Nephron, khiến chúng mất dần chức năng lọc. Bệnh thận đái tháo đường là khi thận bị rò rỉ, cho phép albumin (một loại protein do gan tạo ra) đi vào nước tiểu. Tình trạng xấu đi khi mức độ albumin tăng.

Bệnh thận đái tháo đường phát triển chậm và phổ biến hơn ở những người bị tiểu đường từ 20 năm trở lên.

Bệnh thận đái tháo đường có nhiều khả năng diễn biến nặng hơn ở những người mắc bệnh tiểu đường cũng có lượng đường huyết cao hơn. Các bác sĩ cũng tin rằng bệnh thận bị ảnh hưởng trực tiếp bởi huyết áp cao(tăng huyết áp), điều này có thể khiến các giai đoạn của bệnh thận đái tháo đường tiến triển nhanh hơn.

CÁC YẾU TỐ NGUY CƠ ĐỐI VỚI BỆNH THẬN ĐÁI THÁO ĐƯỜNG

Có nhiều yếu tố có thể làm tăng nguy cơ phát triển bệnh thận đái tháo đường. Bao gồm các:

• có tiền sử gia đình mắc bệnh thận;
• có mức đường huyết cao (vì bệnh tiểu đường của bạn không được kiểm soát tốt);
• bị huyết áp cao;
• độ tuổi, vì nó phổ biến hơn ở người lớn tuổi
• giới tính, vì nó phổ biến hơn ở nam giới
• thừa cân hoặc béo phì;
• hút thuốc

Nguy cơ mắc bệnh cũng cao hơn nếu bạn có các vấn đề khác liên quan đến bệnh tiểu đường . Bao gồm bệnh võng mạc tiểu đường hoặc bệnh thần kinh tiểu đường .

ĐIỀU GÌ XẢY RA VỚI THẬN TRONG BỆNH TIỂU ĐƯỜNG?

Chức năng chính của thận là lọc các chất thải và lượng nước dư thừa từ máu để chúng có thể được bài tiết dưới dạng nước tiểu. Chức năng này được thực hiện bởi một hệ thống các ống và mạch máu được gọi là nephron. Một trong những cấu trúc chính trong nephron là một nhóm các mạch máu được gọi là cầu thận, hoạt động như một bộ lọc.

Đường huyết cao có thể làm rối loạn chức năng của cầu thận. Chức năng lọc của thận không hoạt động đúng và protein bắt đầu rò rỉ từ máu vào nước tiểu.

Nồng độ glucose trong máu cao cũng có thể gây ra sẹo ở cầu thận (được gọi là xơ hóa cầu thận). Khi vết sẹo trở nên tồi tệ hơn, thận ngừng khả năng lọc các chất thải từ máu. Và các chất thải như creatinin, ure tăng cao, đe dọa đến tính mạng.

Những người mắc bệnh thận đái tháo đường cũng thường bị huyết áp cao. Huyết áp cao là một trong những nguyên nhân gây tổn thương thận ngoài đái tháo đường.

TRIỆU CHỨNG VÀ GIAI ĐOẠN

Một người trong giai đoạn đầu có thể không gặp bất kỳ triệu chứng nào dù thận đang có vấn đề.

Tuy nhiên, trong giai đoạn đầu, sẽ có sự thay đổi huyết áp và thay đổi cân bằng chất lỏng trong cơ thể. Theo thời gian, điều này có thể tạo ra sự tích tụ các chất thải trong máu và khiến bệnh trở nặng.

Bệnh thận đái tháo đường trở nặng thường xảy ra vào khoảng giai đoạn 4 hoặc 5 . Các triệu chứng bao gồm:

• sưng mắt cá chân, bàn chân hoặc bàn tay do giữ nước
• nước tiểu sẫm màu hơn, do máu trong nước tiểu
• khó thở
• Mệt mỏi , do thiếu oxy trong máu
• buồn nôn hoặc nôn mửa
• giảm cân
• chán ăn
• bọng mắt
• chuột rút cơ bắp
• gặp khó khăn trong việc tập trung

Các giai đoạn của bệnh thận đái tháo đường được xác định bởi mức độ tổn thương thận và mức lọc cầu thận, hoặc GFR. GFR có thể cho bác sĩ biết thận hoạt động tốt như thế nào. GFR thấp cho thấy thận có vấn đề .

• Giai đoạn 1: Tổn thương thận nhưng chức năng thận bình thường; GFR trên 90.
• Giai đoạn 2: Tổn thương thận với việc thận mất một số chức năng; GFR trong khoảng từ 60 đến 89.
• Giai đoạn 3: Mất chức năng thận từ nhẹ đến nặng; GFR trong khoảng từ 30 đến 59.
• Giai đoạn 4: Mất chức năng thận nghiêm trọng; GFR trong khoảng từ 15 đến 29.
• Giai đoạn 5: Suy thận; GFR dưới 15.

CÁC BIẾN CHỨNG LÀ GÌ?

Biến chứng chính của bệnh thận đái tháo đường là trở nặng thành bệnh thận mãn tính. Bệnh thận mãn tính có thể dẫn đến suy thận. Những người bị suy thận cần điều trị bằng lọc máu hoặc ghép thận.

Bài liên quan :

• BIẾN CHỨNG ĐÁI THÁO ĐƯỜNG TYPE 2 VÀ TYPE 1

Tất cả những người mắc bệnh tiểu đường đều có nguy cơ bị huyết áp cao và bệnh tim mạch (ví dụ như bệnh tim, đột quỵ). Bệnh thận cũng làm tăng nguy cơ của những vấn đề này. Vì vậy, có cả bệnh tiểu đường và bệnh thận cũng đồng nghĩa là nguy cơ của bạn thậm chí còn cao hơn nhiều.

XÉT NGHIỆM VÀ CHẨN ĐOÁN

Bác sĩ sẽ hỏi về bất kỳ triệu chứng nào và thực hiện kiểm tra thể chất. Các xét nghiệm chính được thực hiện để kiểm tra  bệnh thận đái tháo đường và thận của bạn hoạt động tốt như thế nào bao gồm xét nghiệm nước tiểu và xét nghiệm máu.

Xét Nghiệm Nước Tiểu

Các mẫu nước tiểu sẽ được kiểm tra một protein gọi là albumin. Lượng albumin được tìm thấy trong nước tiểu cho thấy mức độ hư tổn của thận.

Microalbumin niệu (một lượng nhỏ albumin trong nước tiểu) cho thấy bạn có nguy cơ mắc bệnh thận đái tháo đường hoặc bệnh thận đái tháo đường giai đoạn đầu.

Protein niệu, hay macroalbumin niệu, (lượng albumin lớn hơn trong nước tiểu) cho thấy bạn mắc bệnh thận đái tháo đường giai đoạn cao hơn có thể ảnh hưởng đến khả năng lọc chất thải của thận.

Xét Nghiệm Máu

Xét nghiệm máu cũng được khuyến nghị để kiểm tra chức năng thận. Mức độ creatinine, một chất thải trong máu, có thể được đo để tính mức lọc cầu thận  (eGFR). EGFR đưa ra một dấu hiệu cho thấy thận hoạt động tốt như thế nào để lọc các chất thải từ máu của bạn.

Người ta thường khuyên rằng những người mắc bệnh tiểu đường nên xét nghiệm máu và nước tiểu ít nhất một lần một năm để kiểm tra chức năng thận.

ĐIỀU TRỊ

Phát hiện sớm và điều trị bệnh thận đái tháo đường không chỉ có thể ngăn chặn sự tiến triển của bệnh thận ở những người mắc bệnh tiểu đường, mà trong giai đoạn đầu thực sự có thể khôi phục chức năng thận. Điều trị bao gồm kiểm soát cả mức đường huyết và huyết áp của bạn.

Nồng độ glucose trong máu nên được giữ trong phạm vi bình thường càng ổn định càng tốt để ngăn ngừa hoặc làm chậm sự tiến triển của bệnh thận đái tháo đường. Tác động đến lối sống (bao gồm chế độ ăn uống và tập thể dục) kết hợp với thuốc trị tiểu đường đường uống (thuốc hạ đường huyết uống) hoặc insulin có thể được sử dụng để kiểm soát lượng đường trong máu.

Những người mắc bệnh tiểu đường loại 2 có microalbumin niệu hoặc protein niệu (bằng chứng về một mức độ nào đó của bệnh thận đái tháo đường) cũng thường được điều trị bằng thuốc gọi là thuốc ức chế men chuyển angiotensin (thuốc ức chế men chuyển) hoặc thuốc ức chế thụ thể angiotensin (ARBs). Những loại thuốc này cũng được sử dụng để kiểm soát huyết áp, nhưng dù cho huyết áp của bạn bình thường, bác sĩ  vẫn có thể kê đơn thuốc ức chế men chuyển hoặc ARB vì chúng làm giảm lượng protein trong nước tiểu và có thể ngăn ngừa hoặc làm chậm sự phát triển của bệnh thận đái tháo đường.

Một số loại thuốc trị tiểu đường mới, bao gồm nhóm thuốc ức chế kênh đồng vận chuyển Natri-glucose 2 (chất ức chế SGLT-2) và chất chủ vận peptide giống glucagon (GLP) -1, cũng có thể bảo vệ thận.

Các loại thuốc khác cũng có thể được kê toa để giúp kiểm soát huyết áp cao .

Nếu bệnh thận đái tháo đường đã phát triển đến giai đoạn cuối và ESRD thì chỉ có hai loại điều trị được áp dụng là lọc thận và ghép thận.

Lọc Thận

Lọc thận là một phương pháp trong đó các chất thải được tách ra khỏi máu và loại bỏ khỏi cơ thể. Lọc máu hoạt động như việc thay thế chức năng lọc của thận.

Một người cần lọc máu thận thường sẽ phải trải qua điều trị trong suốt quãng đời còn lại hoặc cho đến khi ghép thận.

Có ba loại lọc máu :

• Chạy thận nhân tạo , nơi máu được lấy từ một mạch máu trong cẳng tay và được lọc bởi một máy thẩm tách. Một buổi chạy thận mất khoảng 4 giờ và thường được thực hiện 3 lần một tuần.
• Lọc phúc mạc liên tục (CAPD) , trong đó nước lọc máu được đưa vào bụng qua ống thông. Nước lọc ở trong ổ bụng trong vài giờ để lọc chất thải và được xả ra sau đó, mất 30 đến 40 phút.
• Lọc phúc mạc tự động (APD) , người bệnh sẽ được kết nối với máy lọc máu trong 8 đến 10 giờ để qua đêm trong khi họ ngủ. Máy này tự động bơm nước lọc thận vào và rút nước ra khỏi khoang bụng trong khi bạn đang ngủ.

Cấy Ghép Thận

Một bác sĩ có thể đề nghị ghép thận nếu bệnh thận đái tháo đường đã đến giai đoạn cuối. Ghép thận đòi hỏi có người hiến thận, thường phải tốn một khoảng thời gian.

Người bệnh có thể sống tốt với một quả thận đang hoạt động. Tuy nhiên, cơ thể nhận thận vẫn có khả năng từ chối cơ quan mới. Tốt nhất người hiến thận là một người trong gia đình sẽ mang lại khả năng tương thích cao hơn.

Phẫu thuật ghép thận được thực hiện bằng cách sử dụng thuốc gây mê nói chung và mất khoảng 3 đến 4 giờ. Khoảng 20 phần trăm thận ghép bị cơ thể người nhận từ chối.

PHÒNG NGỪA

Những người mắc bệnh đái tháo đường nên kiểm soát lượng đường trong máu tốt để giảm nguy cơ mắc bệnh thận đái tháo đường. Điều này cũng giữ huyết áp của bạn ở mức an toàn.

Có nhiều thay đổi trong lối sống mà mọi người có thể thực hiện để giúp kiểm soát mức đường huyết và huyết áp, bao gồm:

• Có chế độ dinh dưỡng ít carbohydrate và các loại đường khác
• Tập thể dục thường xuyên
• tránh rượu và thuốc lá
• kiểm tra lượng đường huyết thường xuyên

TRIỂN VỌNG

Triển vọng cho những người mắc bệnh thận đái tháo đường sẽ phụ thuộc vào giai đoạn. Việc phát hiện và điều trị sớm hơn sẽ cho kết quả khả quan hơn rất nhiều.

Nếu bệnh thận đái tháo đường phát triển thành ESRD, nó có thể dẫn đến một số bệnh nghiêm trọng, chẳng hạn như suy thận hoặc các bệnh tim mạch. Bệnh tim mạch là một trong những nguyên nhân chính gây tử vong ở những người mắc bệnh thận và những người mắc bệnh tiểu đường.

Điều trị đúng cách có thể trì hoãn hoặc ngăn ngừa sự phát triển của bệnh thận đái tháo đường. Những người mắc bệnh tiểu đường nên thực hiện các bước đầu tiên để ngăn ngừa tình trạng này, vì có thể mất 20 năm để bệnh thận đái tháo đường đến giai đoạn cuối.

sức khỏe nhân sinh tham khảo từ các nguồn :

https://www.medicalnewstoday.com/articles/319686.php

https://www.mydr.com.au/diabetes/diabetic-nephropathy

Tác giả: Trần Chung

Sức khỏe Nhân Sinh

Địa chỉ: 33 Cư Xá Phú Lâm D Phường 10, Quận 6, Hồ Chí Minh Sđt 0867760061

Website https://suckhoenhansinh.net/