Khí máu động mạch là gì? Cách đọc khí máu động mạch?

Khí máu động mạch có thể là một thao tác khá khó thực hành và cũng tương đối khó hiểu. Tuy nhiên, đây là một kỹ năng quan trọng đối với các y tá, bác sĩ, nhà trị liệu hô hấp và sinh viên điều dưỡng trong quá trình học hỏi và hành nghề.

KHÍ MÁU ĐỘNG MẠCH LÀ GÌ?

Khí máu động mạch tên tiếng anh là Arterial blood gas (viết tắt ABG) là xét nghiệm đo nồng độ oxy (PaO2), nồng độ carbon dioxide (PaCO2), độ axit (pH), độ bão hòa oxyhemoglobin (SaO2) và nồng độ bicarbonate (HCO3) trong động mạch máu . Một số loại máy phân tích khí máu cũng đo cả nồng độ methemoglobin, carboxyhemoglobin và hemoglobin. Những thông tin này có vai trò rất quan trọng trong chăm sóc bệnh nhân mắc các bệnh hiểm nghèo, bệnh hô hấp hoặc bệnh về chuyển hóa.

Xét nghiệm này được sử dụng để kiểm tra chức năng phổi của bệnh nhân và mức độ phổi có thể lưu chuyển oxy và loại bỏ carbon dioxide. Thử nghiệm này cũng thường được thực hiện trong cấy ghép ICU và ER; tuy nhiên, ABG có thể được thực hiện trên bất kỳ bệnh nhân nào tùy thuộc vào chẩn đoán của họ.

ABG Khác Với VBG Như Thế Nào?

VBG trong khi đó kiểm tra máu trong tĩnh mạch và có thể xác định chính xác pH và CO2 nhưng không thể cung cấp dữ liệu O2 đáng tin cậy. Vì lý do này, xét nghiệm khí máu động mạch đã trở thành tiêu chuẩn chuẩn mực ở những bệnh nhân bị bệnh có nguy cơ mất bù đột ngột hoặc những người gặp vấn đề về hô hấp.

ABG được thực hiện cho nhiều mục đích, phần lớn là để phục vụ các vấn đề sau:

• Suy phổi
• Suy thận
• Sốc
• Chấn thương
• Bệnh tiểu đường không được kiểm soát
• Hen suyễn
• Bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính
• Xuất huyết
• Dùng thuốc quá liều
• Bệnh về chuyển hóa
• Ngộ độc hóa học

Các Thành Phần Cơ Bản Trong ABG

• Có năm thành phần chính cho một ABG bao gồm:
• pH
• Nồng độ oxy (PaO2)
• Nồng độ carbon dioxide (PaCO2)
• Bicarbonate (HCO3)
• Độ bão hòa oxy (O2 Sat)

Khí máu động mạch cũng có thể đo huyết sắc tố và hematocrit cũng như các giá trị điện giải như kali, canxi và natri. Năm thành phần nói trên đều có các giá trị tiêu chuẩn và tương ứng với các trạng thái khác nhau của khí máu. Theo Viện Y tế Quốc gia, các giá trị tiêu chuẩn được đánh giá là bình thường là:

• pH: 7,35-7,45
• oxy (PaO2): 75 đến 100 mmHg
• Nồng độ carbon dioxide (PaCO2): 35-45 mmHg
• Bicarbonate (HCO3): 22-26 mEq / L
• Độ bão hòa oxy (O2 Sat): 94-100%

CÁCH ĐỌC KHÍ MÁU ĐỘNG MẠCH

Giá trị đầu tiên mà một y tá nên xem xét là độ pH để xác định xem bệnh nhân đang nằm trong phạm vi bình thường, ở trên hay dưới mức trung bình. Nếu độ pH> 7,45, tính kiềm nhiều. Nếu pH <7,35 tính axit nhiều.

Tiếp theo là kiểm tra PaCO2. Kiểm tra này sẽ xác định xem những thay đổi trong khí máu là do hệ hô hấp hay do chuyển hóa. Kết hợp với kiểm tra HCO3, y tá sẽ có thể hiểu hoàn toàn các kết quả đo khí máu.

Dưới đây là biểu đồ chứa các giá trị đo khác nhau và xác định xem bệnh nhân có mắc các chứng hô hấp hoặc bệnh liên quan đến trao đổi chất hay không. Các giá trị này sẽ cho phép đội ngũ y tế điều trị bệnh nhân đầy đủ.

	pH	CO2	HCO3
Nhiễm toan hô hấp	↓	↑	Bình thường
Nhiễm kiềm hô hấp	↑	↓	Bình thường
Nhiễm toan hô hấp với bù chuyển hóa	↓	↑	↑
Nhiễm kiềm hô hấp có bù chuyển hóa	↑	↓	↓

Từ viết tắt ROME (Respiratory Opposite – Metabolic Equal/Hô hấp ngược chiều, chuyển hóa cùng chiều) được sử dụng để giúp các y tá ghi nhớ mối quan hệ giữa pH và CO2.

CO2 là thành phần hô hấp của khí máu: nếu CO2 thấp và pH cao thì bệnh nhân sẽ bị nhiễm kiềm hô hấp. Hai giá trị này di chuyển theo hai hướng ngược nhau.

Mặt khác, HCO3 là thành phần trao đổi chất của khí máu. Nếu HCO3 thấp và pH cao thì bệnh nhân bị nhiễm toan chuyển hóa. Hai giá trị này sẽ di chuyển theo cùng một hướng.

Có nhiều cách khác nhau để ghi nhớ phân tích khí máu động mạch. Trách nhiệm phân biệt các thành phần chính trong kiểm tra thuộc về y tá, qua đó, họ có thể chuẩn bị cho các bước tiếp theo.

Tác giả: Trần Chung

Sức khỏe Nhân Sinh

Địa chỉ: 33 Cư Xá Phú Lâm D Phường 10, Quận 6, Hồ Chí Minh Sđt 0867760061

Website https://suckhoenhansinh.net/